เก๊กฮวย

โภชนาการรักษาโรค

เก๊กฮวย

 

        เมื่อพูดถึงน้ำเก๊กฮวยทุกคนจะรู้จักกันดีว่าเป็นเครื่องดื่มช่วยดับร้อนและแก้กระหายได้ดี และมีกลิ่นหอมเฉพาะตัวของมันเอง เก๊กฮวยเป็นไม้ดอกอยู่ในวงศ์เดียวกับดอกทานตะวันและดอกดาวเรือง เป็นไม้ล้มลุกอายุประมาณ 2 ปี ลำต้นตรงและเป็นร่อง ใบเดี่ยวออกสลับกัน ใบรูปไข่ ปลายใบแหลม ขอบใบเว้าเป็นจักลึกดอกช่อออกเป็นกระจุกสีเหลืองขนาดเล็ก ออกเป็นช่อที่ปลายดอกหรือตามง่ามใบกลีบดอกวงนอกเป็นรูปรางน้ำ กลีบดอกวงในเป็นรูปท่อ ทางภาคเหนือเรียกดอกเก๊กฮวยพันธุ์นี้ว่า เบญจมาศสวน นอกจากนี้ยังมีดอกเบญจมาศพันธุ์อื่นอีกคือ เบญจมาศ, เบญจมาศหนู หรือแม่ฮองสอนเรียกว่า ดอกขี้ไก่ ลักษณะของเก๊กฮวยพันธุ์นี้คือ ลำต้นจะสูงกว่าพันธุ์แรกและมีกลิ่นหอม ใบเดี่ยวรูปไข่ ขอบใบจักเป็นฟันเลื่อย ด้านท้องใบมีขนสีขาวหรือเทา ด้านบนค่อนข้างเกลี้ยง ดอกมักเป็นช่อหรือเป็นกระจุก มีกลีบดอกหลายสี  เช่น สีขาว สีเหลือง สีชมพู สีแดง สีม่วงและสีน้ำตาล กลีบดอกมักเป็นท่อทั้งหมดหรือรูปรางน้ำทั้งหมด

       ดอกเก๊กฮวยมีถิ่นกำเนิดจากประเทศจีนและญี่ปุ่น ต่อมาได้มีการนำไปปลูกที่อื่นรวมทั้งเมืองไทยด้วย ปัจจุบันการทำสวนดอกเก๊กฮวยเป็นอาชีพที่น่าสนใจอาชีพหนึ่งของชาวสวน เนื่องจากดอกเก๊กฮวยมีช่วงอายุสั้น สามารถเจริญเติบโตได้เร็ว

วิธีทำดอกเก๊กฮวยแห้ง

       การทำดอกเก๊กฮวยแห้งทำได้ง่ายไม่ยุ่งยากคือ เก็บดอกสดมาล้างน้ำเอาเศษดินและสิ่งสกปรกออก และเด็ดใบออก นำดอกที่ล้างแล้วใส่ในกระทะหรือหม้อคั่วด้วยไฟอ่อนๆ จนมีสีเหลืองเล็กน้อย จึงพรมเหล้าขาวและน้ำลงไป จากนั้นจึงนำไปตากแดดให้แห้ง เก็บไว้ในภาชนะแห้งสะอาดปิดให้มิดชิดป้องกันแมลงและเชื้อรา

วิธีเตรียมน้ำเก๊กฮวย

       นำดอกเก๊กฮวยแห้งมาล้างน้ำ ใส่ลงในหม้อต้มกับน้ำในปริมาณที่เหมาะสมเคี่ยวไฟอ่อน 5 นาที เติมน้ำตาล ชิมรสหวานตามชอบ จะได้น้ำเก๊กฮวยสีเหลืองอ่อนรสหวาน ดื่มได้ทั้งขณะร้อนหรือแช่เย็น ถ้าต้องการให้น้ำเก๊กฮวยมีสีเหลืองน่าดื่มมากขึ้นอาจใส่ลูกพุดจีน นำไปต้ม เมล็ดพุดจีนจะทำให้น้ำเก๊กฮวยมีสีเหลืองเข้มขึ้น

 

สารเคมีที่สำคัญในดอกเก๊กฮวย

       เก๊กฮวยจะประกอบด้วยสารเคมีสำคัญ  เช่น น้ำมันหอมระเหย Adenine Choline Stachydrine ซึ่งจะให้รสหวานขม มีฤทธิ์เป็นยาถอนพิษ ดับร้อน รักษาอาการปวดศีรษะ เวียนศีรษะ ตาแดง แน่นหน้าอก อึดอัด ฝี หนอง

สรรพคุณทางยาของดอกเก๊กฮวย

       ดอกเก๊กฮวยนอกจากจะใช้แก้กระหายแล้วยังใช้เป็นยารักษาโรคต่างๆ ได้อีกด้วย  เช่น

       - อาการปวดเนื่องจากเส้นเลือดหัวใจตีบตัน (Coronary heart disease) โดยใช้ดอกเก๊กฮวย 300 กรัม แช่น้ำอุ่นทิ้งไว้ 1 คืน แล้วนำมาต้ม 2 ครั้ง ครั้งละครึ่งชั่วโมง ทิ้งให้ตกตะกอน แล้วเอาน้ำเก๊กฮวยที่ได้ทั้งสองครั้งมาเคี่ยวรวมกันจนได้ปริมาณ 500 มิลลิลิตร ใช้ดื่มวันละ 2 ครั้ง ครั้งละ 25 มิลลิลิตร ดื่มติดต่อกัน 2 เดือน ซึ่งแพทย์จีนเคยนำมารักษากับผู้ป่วยโรคหัวใจแล้วได้ผลประมาณ 80% และยังทำให้ความดันเลือดลดลงอีกด้วย มีการวิจัยพบว่าน้ำสกัดจากดอกเก๊กฮวยทำให้ความดันเลือดของหนูขาวลดลงได้

       - ดอกเก๊กฮวยยังมีสรรพคุณอื่นอีก  เช่น แก้โรคโกโนเรีย ปวดศีรษะ เป็นยาเจริญอาหาร ช่วยระบบย่อยและการขับถ่ายในร่างกายให้ดีขึ้น เป็นยาขับลมในลำไส้ บำรุงประสาทและสายตา แก้โรคนิ่ว โรคเกี่ยวกับต่อมน้ำเหลือง วัณโรค ใบและลำต้นใช้เป็นยาทาภายนอกแก้แผลน้ำร้อนลวกและโรคผิวหนังแก้อาหารช้ำบวม เป็นต้น